و اما پس از اسلام، تبریز در سده چهارم میلادی ویران شده و تا زمان حمله اعراب قریهای کوچک بود.پس از فتح آذربایجان، در زمان خلافت منصور عباسی، مردی به نام روّاد از قبیله اَزد نخستین دیوار شهر تبریز را بنانهاد. کم کم پس از آن مردم وار شهر شده و تبریز آبادتر از سایر شهرهای کوچک آذربایجان شد. پس از آن روز به روز تبریز گسترش پیدا کرده و اهمیت آن در منطقه آذربایجان افزون گشت. تبریز که در آن دوران دو زمین لرزه مهیب (سالهای ۴۳۴ و ۴۳۸) به خود دید مجدداً آباد شده و بنابر نظریههای ارائه شده از افرادی نظیر ناصرخسرو مساحت آن بیش از یک کیلومتر مربع عنوان شده است.
در سال ۴۴۶، پس از خاندان روادیان، طغرل سلجوقی، وهسودان روادی را خراجگزار کرده و در سال ۴۵۰ هجری مملان بن وهسودان را جمران آذربایجان کرد. الب ارسلان در ۳۴۶ حملان را از حکومت آذربایجان برکنار کرده و به این ترتیب، حدود ۴۰۰ سال فرمانروایی خاندان روادی پایان یافت. پس از آن، در دوره سلجوقی چیزی جز اینکه طغرل جشن ازدواج خود را در نزدیکی این شهر برپا کرده است وجود ندارد. فقط میتوان این را گفت که از زمان قزل ارسلان (یعنی ۵۸۲ الی ۵۸۷ هجری) تبریز برای همیشه پایتخت آذربایجان بود. در نهایت در سال ۶۲۷ هجری مغولها بر تبریز چیره شدند.
اوج شکوفایی اول تبریز دوران ایلخانان بود که در آن اباقا خان، دومین پادشاه این سلسله، تبریز را پایتخت قلمرو خود از نیل تا آسیای مرکزی خود قرار داد. سپس در زمان غازان خان، اصلاحاتی رخ داد و بناهایی مانند شنب غازان و ربع رشیدی در این دوره بنا گردید. این دوره شکوفایی در سلسلههای تیموریان، قراقویونلوها و اوایل سلسله صفوی ادامه داشت.
در سال ۹۰۶ هجری، شاه اسماعیل تبریز را تصرف کرده و در دوره صفویه نیز پایتخت ایران تبریز انتخاب شد. در این دوران سیاستهای سختی برای تحمیل مذهب شیعه بر سنیان اعمال شد. چون تبریز در این دوره چند بار به تصرف عثمانیان درآمد، شاه طهماسب صفوی در سال ۹۲۰ هجری پایتخت را از تبریز به قزوین منتقل کرد.
در اواخر دوره صفوی در دوره جنگ بین ایران و عثمانی، تبریز در سال ۱۵۸۵ توسط عثمانیها تصرف شد و مردم شهر توسط عثمانیها مورد کشتار و غارت قرار گرفتند. همچنین در زلزله مهیبی که در سال ۱۷۲۱ میلادی رخ داده است، هشتاد هزار تن (بله درست خواندید!)، در سالهای ۱۷۲۴ الی ۱۷۲۵ میلادی دویست هزار تن توسط عثمانیها، در سال ۱۷۸۰، دویست هزار نفر دیگر در اثر زلزله از مردم تبریز جان باختند. به همین سبب، تا اواخر قرن هیجدم میلادی، تبریز با جمعیتی سی هزار نفری پیش رفته و هر قسمتی از شهر توسط یک خانواده اداره میشد.
با آغاز دوران قاجار، و انتخاب تبریز به عنوان شهر ولیعهد نشین این سلسله، تبریز دوباره مورد توجه قرار گرفت. اما دیری نپایید که با آغاز جنگ ایران و روسیه تبریز مورد هدف نیروهای روس قرار گرفته و در سال ۱۸۲۶ میلادی توسط آنها تصرف شد. پس از امضای توافقنامه صلح این شهر دوباره به دست ایران افتاد. عباس میرزا، ولیعهد وقت و والی آذربایجان، پس از آن شروع به ایجاد اصلاحات گسترده و مدرنسازی شهر کرد. از جمله مهمترین اقدامات بنیان نهادن سیستم پستی و مالیاتی نوین، و مدرنسازی نظامی ارتش ایران و صنایع مرتبط بود.