مسجد استاد شاگرد، که به آن گاهی سلیمانیه و علائیه نیز گفته می‌شود یکی از مساجد تاریخی تبریز بوده و قدمت آن به دوره‌های چوپانی، صفوی و قاجار برمی‌گردد. این مسجد در در تقاطع خیابان فردوسی و محققی (یا همان امین) واقع شده است. ساخت بنای اولیه مسجد استاد و شاگرد به دوره چوپانی و در زمان امیر حسن چوپان (ملقب به علاءالدین) برمی‌گردد که تنها بنای باقی مانده از آن دوران در تبریز است. همچنین نام مسجد به همین دلیل گاهی مسجد علاییه نیز نامیده می‌شود. بانی ساخت این مسجد شیخ حسن چوپانی، فرزند تیمورتاش، فرزند امیر چوپان بوده و به افتخار پادشاه‌خوانده‌اش مسجد سلیمان نامیده شد (سلیمان از نوادگان چنگیزخان بود که از طرف شیخ حسن به مقام ایلخانی رسیده بود). سال ساخت مسجد به 1341 میلادی برمی‌گردد. وجه تسمیه نام این مسجد در اینجاست که چون عبدالله صیرفی به همراه شاگرد خود مسئول کتابت کتیبه تاریخی مسجد بودند، و همچنین چون مردم تبریز به حکومت چوپانی علاقه‌مند نبودند، مسجد استاد و شاگرد نامیده شد.
دسترسی و آدرس دقیق مسجد استاد و شاگرد
همانطور که قبلاً نیز به آن اشاره شد، مسجد استاد شاگرد در تقاطع خیابان فردوسی و محققی، در محله میار میار (مهادمهین)، پشت دبیرستان دخترانه بنت‌الهدی واقع شده است. محله میار میار و سه راهی محققی (سه راهی امین) در مرکز شهر و نزدیکی بازار تبریز واقع شده است و به همین سبب دسترسی به آن بسیار آسان و سریع انجام می‌شود. برای دسترسی به این مسجد تاریخی در تبریز می‌توانید از تمام خطوط اتوبوسرانی منتهی به پایان محققی و بازار و همچنین خط BRT استفاده کنید.
بنا و معماری مسجد
بنای اولیه مسجد استاد شاگرد به سال 1341 میلادی و دوره چوپانی بر می‌گردد و بانی ساخت آن شیخ حسن چوپانی بوده است. البته باور بر این است خود این مسجد بر روی بقایای مسجد یا بنایی بسیار قدیمی‌تر ساخته شده است. همانند بسیاری از بناهای تاریخی مهم دیگر تبریز، این بنا نیز از آن زمان دچار چندین بار زمین لرزه و تخریب کامل شده است و کتیبه عبدالله صیرفی (که نام استاد شاگرد از آنجا نشأت می‌گیرد) در واقع از بین رفته است. سپس در دوره قاجار این مسجد سه بار به صورت اساسی تعمیر شده است. تعمیر و مرمت برای بار اول توسط عباس میرزا، و پس از وی برای بار دوم توسط میرزامحمد قراجه‌داغی آوانسری در سال ۱۲۹۵ قمری، با گنبدها، دیوارها و صحن کاملاً دقیق و با ساخت محرابی از جنس مرمر اعلا، و بار سوم توسط محمدآقا اردبیلی در سال ۱۳۳۸ قمری انجام شده است. بنایی که هم‌اکنون برای مسجد استاد شاگرد می‌بینیم مربوط به همین دوره می‌شود که شرح مرمت سال ۱۳۳۸ قمری روی سنگ مرمرین دیوار شمالی مسجد نصب شده است.
قبلاً این بنای یک سره آجری صحنی بسیار بزرگ و یک حوض در میان آن داشت. سپس بخش اعظم آن به ساخت دانشسرای دخترانه تعلق یابته و دیگر این حوض وجود ندارد.
ابعاد این مسجد 20 در 35 متر بوده و از دو شبستان و فضای گنبددار تشکیل شده است. دیوارهای این مسجد بسیار ضخیم، بلند و مستحکم است که قدمت بنا را به خوبی نشان می‌دهد. داخل مسجد دو شبستان بزرگ با طاق‌های بسیار بلند دارد. شرح بنای مسجد در کتاب جامع‌التواریخ به این صورت نوشته شده است: …امیر شیخ حسن در تبریز اقامت نمود و عمارت بس عالی از مسجد و مدرسه و خانقاه و غیر آن در میدان کهن تبریز بنیاد نهاد و به اندک زمانی برآورد و اکثرش به اتمام رسید؛ چنان‌که در تبریز از آن به تکلف‌تر عمارت نبود.