در سیری که برای مساجد تاریخی تبریز داشتیم این بار به مسجد مولانا یا سید المحققین در انتهای بازارچه دباغ خانه تبریز رسیدیم. این مسجد یکی از جاذبه‌های فرهنگی و گردشگری شهر تبریز و باقیمانده اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی محسوب می‌شود. مسجد مولانا از جمله مساجدی است که در داخل بازار تاریخی و مسقف تبریز قرار گرفته و به نوعی نماد وقف در بازار تبریز است. این مسجد در انتهای بازارچه دباغ خانه تبریز به وسیله بازارچه کوچکی به بازار صادقیه متصل شده است. مسجد مولانا حدود ۲۵ متر طول و ۱۵ متر عرض دارد. هشت ستون سنگیِ بزرگ، ۱۵ گنبد آجری و یکنواخت تاکنون این مسجد را سر پا نگه داشته‌اند. این ستون‌ها همگی دارای سرستون‌های سنگی بوده و در دو ردیف کنار هم قرار گرفته‌اند.
نخستین امام این مسجد مرحوم حاج سید المحققین فرزند نظام العلما بود که به همین دلیل نام مسجد سید المحققین به آن منتسب است. حاج سید المحققین بعدها از مشروطه‌خواهی حمایت کرده و چند دوره به وکالت پرداخت و حتی به نیابت ریاست مجلس شورای ملی نیز رسید. پس از سید المحققین، مرحوم حاج سید علی آقا مولانا به امامت در اقامه نماز در آن مسجد پرداخت و سبب شد این مسجد رونق یابد و موجب مرمت آن شود. همانطور که ایرنا نیز گزارش می‌کند، از نکات متمایز دیگر این مسجد این است که در بخشی از دیوار تمام درآمدها و هزینه‌های سالیانه مسجد نصب و به صورتی کاملاً شفاف در معرض دید نمازگزاران قرار گرفته است.
آدرس مسجد مولانا و دسترسی به آن
همانطور که پیشتر نیز به آن اشاره شد، این مسجد در داخل بازار بزرگ تبریز، مابین بازارچه دباغ خانه و بازار صادقیه قرار گرفته است و برای دسترسی به آن می‌توانید از تمام خطوط اتوبوسرانی که به بازار تبریز ختم می‌شوند استفاده نمایید.
معماری و ساخت مسجد مولانا تبریز
به گزارش خبرگزاری فارس، پلان این بنا مستطیل شکل بوده و پوشش سقف مسطح آن در یک طبقه و دو نیم طبقه ساخته شده است، ورودی یک نیم طبقه از سمت بیرون مسجد است. در این مسجد قرینگی نسبت به محور شمال-جنوب رعایت شده و از جمله نکات برجسته این مسجد نبود محراب و قرارگیریِ منبر در مکانی به غیر از محل خود است. فضاهای این مسجد شامل فضای ورودی، کفش کنی، شبستان، آبدارخانه و سرویس‌های بهداشتی است.
تاریخچه
مسجد تاریخیِ مولانای تبریز در سال ۱۳۲۲ هجری قمری توسط حاج میرزا محمد رفیع طباطبائی (نظام العلما و بزرگ خاندان دیبا) ساخته شد. نادر میرزا در مورد این مسجد می‌نویسد: «از موقوفات مدرسه صادقیه حمامی بود که در جای آن به مسجدی دلگشا برمیخوریم که در سال ۱۳۲۲ هجری قمری از طرف میرزا محمدرفیع طباطبائی ملقب به نظام العلما، بزرگ خاندان دیبا ساخته شده است». به گزارش ایرنا، این مسجد هر روز میزبان خیل عظیم نمازگزاران، شهروندان و بازاریان و البته گردشگرانی است که از بازار تاریخی تبریز بازدید می‌کنند.
توجه: تصویر شاخص مسجد مولانا از وبسایت تبریز آرت گرفته شده است.
