خانه استاد شهریار که گاه به آن موزه استاد شهریار نیز گفته میشود یکی از خانههای تاریخی تبریز بوده و قدمت آن به دوره پهلوی دوم بر میگردد. این خانه کاملاً سنتی در محله مقصودیه تبریز واقع شده و هم اکنون به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این خانه (سومین) خانه محل زندگی محمد حسین بهجت تبریزی یا استاد شهریار بوده و به همین دلیل اکنون به یکی از جاذبههای گردشگری تبریز تبدیل شده است. وی حدود بیست سال از عمر پایانی خود را در همین خانه سپری کرده است. خانه شهریار با زیربنای ۲۵۰ متر و مساحت ۲۴۱ متر در ۲ طبقه از سال ۱۳۶۷ تحت تملک شهرداری تبریز بوده و هم اکنون نیز توسط همین نهاد اداره میشود. یکی از حسهایی که با بازدید از خانه شهریار به انسان دست میدهد این است که چقدر خانه و منزل وی به زندگیِ سنتی و کودکیمان نزدیک است و چقدر آسان میتوان با تک تک اشیا و اتاقهای این خانه عادی ارتباط برقرار کرد.
دسترسی و آدرس دقیق موزه شهریار
خانه استاد شهریار در خیابان ارتش جنوبی، محله مقصودیه تبریز واقع شده است. دسترسی به مقصودیه، که در واقع مرکز شهر و همچنین مرکز گردشگری تبریز شمرده میشود بسیار آسان است. مقصودیه در واقع در جوار میدان ساعت یا عمارت شهرداری تبریز واقع شده است و از همان مسیرهای دسترسی به آن میتوانید برای موزه شهریار نیز استفاده کنید.
آسانترین راه استفاده از خطوط اتوبوسرانی BRT یا با کمی پیادهروی بیشتر خطوط منتهی به پایان خاقانی و خط آبرسان شریعتی است. یکی از اصلیترین مسیرهای دیگر برای دسترسی به خانه شهریار خیابان ارتش جنوبی (از خیابان یا بلوار آزادی) است.
اشیای داخل خانه
اکثر اشیایی که در داخل این خانه به چشم میخورد در واقع آثار و وسایل شخصی استاد شهریار هستند، از جمله کتاب، دستخطها، انواع یادبودها و هدایای وی (از داخل و خارج از کشور) و همچنین لوازم زندگی روزمره این شاعر نیکنام تبریزی. در طبقه زیرزمین عکسها و تصاویر شهریار واقع شده و یک بخش سمعی-بصری و قسمتی برای استراحت بازدیدکنندگان تعبیه شده است.
طبقه بالا در واقع بخش اصلی خانه شهریار است که میتوان همین طبقه را موزه شهریار شمرد. این طبقه با چهار اتاق قدیمیترین موزه ادبی استاد شهریار بوده و شامل اسناد قدیمی، عکسها، دستنوشتهها، وسایل شخصی از جمله لباس، کتاب، لوازمالتحریر، رختخواب و بستر استراحت استاد شهریار و همچنین آلبومهای تصاویر یادگاری و خط نسخ قرآنی وی میشود. همچنین در قسمت پذیرایی خانه نیز هدایا، لوحها و تقدیرنامهها، و تندیسهایی از این شاعر بزرگ واقع شده است. یکی از آثار معروفی که در خانه شهریار نگهداری میشود سه تار معروف و مزین به خط نستعلیق استاد است. بنا بر نوشتهای، یک ساعت چپگرد در این طبقه نصب شده است که در واقع عقربههای آن که نمادی از حسرت و دوباره بازگشتن به روزگاران گذشته و ملاقات دوباره با استاد است نصب شده است و طرح و شعر ایرج نوبهار به زبان ترکی بر روی آن درج شده است.
در قسمت حیاط خانه نیز تندیس بزرگی از وی نصب شده است و یک درخت بسیار کهن و زیبا در کنار حوض وسط حیاط به چشم میخورد. از جمله اشیا و اسناد دیگری که در موزه شهریار واقع شده است اسنادی است که مردم پس از افتتاح این موزه به آن آوردهاند. در عین حال بسیاری از شعرای آذربایجان به مناسبت افتتاح این موزه هدایایی از جمله کمانچهای بسیار ارزشمند از گروه بازدیدکنندگان شهر باکو و بشقابی قدیمی از شاعری زنجانی به آن اهدا کردهاند.
محمد حسین بهجت تبریزی یا استاد شهریار
محمد حسین بهجت تبریزی که بیشتر وی را با نام استاد شهریار میشناسند یکی از مشاهیر بزرگ آذربایجان بوده و نیازمند ساعتها بررسی و صدها کلمه متن و مطلب است. در اینجا مناسب دیدیم این استاد بزرگ را مختصر معرفی کنیم که روزگاری در همین خانه شهریار میزیسته است. شهریار یکی از شاعرهای پرآوازه و توانای نیکنام تبریز است که به هر دو زبان ترکی و فارسی شعر میسروده است. از اشعار معروف او میتوان به خان ننه، سهندیه، علی ای همای رحمت، آمدی جانم به قربانت، و معروفترین آن حیدربابایه سلام – که به بیش از ۹۰ درصد زبانهای اتحادیه شوروی ترجمه شده است – اشاره کرد. وی متولد سال ۱۲۸۵ بوده و بخش اعظم تحصیل تکمیلی خود را در تهران سپری کرده است. جالب است بدانید وی شش ماه قبل از اینکه مدرک دکتری خود را دریافت کند به دلیل شکست عشقی ترک تحصیل کرده است. وی در سال ۱۳۶۷ به دلیل بیماری درگذشت و هم اکنون در مقبرهالشعرای تبریز دفن شده است. روز درگذشت وی روز شعر و ادب فارسی نامگذاری شده است.
این موزه تنها موزه منطقه شمال غرب کشور است که به صورت هیئت امنایی اداره میشود و در سال ۹۳ نیز برترین موزه کشور معرفی و در سال ۹۴ نیز تندیس برتر از طریق کمیته ملی موزههای کشور (ایکوم) به این موزه تعلق یافته است. تمام اشیا و هرچیزی که در این موزه تاریخی میبینید با نهایت سعی و تلاش در حالت زمان حیات استاد شهریار نگه داشته شده و سعی شده است همه چیز دست نخورده باقی بماند. البته ورود و گشت و گذار در داخل خانه تنها با هدف بازدید بوده و بسیاری از مکانهای آن با مانع و به دور از دسترس محافظت شده است.