آرشیو محتوای مربوط به موزه‌های تبریز

موزه استاد بهتونی یکی از اولین موزه‌های شخصی در کل ایران محسوب می‌شود و موزه بسیار جالبی است! در این موزه مجسمه‌های بسیار زیبای میوه‌جات، خشکبار، حبوبات، تنقلات، شیرینی‌ها، غذاهای آذربایجانی، ایرانی و خارجی و همچنین ضرب‌المثل و داستان‌ها و آداب و رسوم مختلف به نمایش گذاشته شده است. تمام آثار موجود در این موزه شخصی اثر استاد حاج محمد حسن بهتونی است که شامل بیش از ده هزار قطعه مجسمه حاصل چهل و هفت سال کار و هنر او می‌شود. به گفته خود استاد، سخت هر قطعه بین ۵ الی ۱۵ روز زمان برده است. این موزه زیبا هم اکنون در خانه هنر باغ گلستان، روبروی هنرستان وحدت واقع شده و پیشنهاد می‌شود حتماً از آن بازدید کنید. همچنین این موزه دارای یک وبسایت اختصاصی است که می‌توانید برای مشاهده تصاویر تمام مجسمه‌ها سی دی موزه را از وبسایت خریداری کنید. به گفته‌ی استاد بهتونی «شما ممکن است اینجا یک بشقاب برنج دم کرده را مشاهده کنید و خیال کنید که حتماً این دانه های برنج یک جا و در یک مرحله ساخته شده است. امّا این گونه نیست. چرا که این برنج‌ها به صورت تک به تک و دانه به دانه و با دست ساخته شده و اندازه واقعی نیز در ساخت آنها رعایت شده است.

موزه ارامنه تبریز یکی از موزه‌های تبریز است که زیر نظر خلقه‌گری ارامنه آذربایجان در محل کلیسای مریم مقدس، در میان نماز واقع شده است. بخش اعظم آثار مشاهده شده در این موزه انواع کتاب‌های چاپی و خطی تاریخی است که به زبان‌های ارمنی، فارسی و عربی نوشته شده‌اند. از جمله سایر اشیای ارزشمند و قدیمی در این موزه می‌توان به این موارد اشاره کرد: صندلی منبت‌کاری ساخت سال ۱۷۲۸ برای اسقف اعظم کلیسای صلیب مقدس، عصای اسقف اعظم ساخت ۱۸۲۵، و ناقوس سوراخ شده‌ی کلیسا ساخت ۱۸۳۱، نشان‌ها و صلیب‌های متعدد دیگر، شمعدان‌های بزرگ کلیسای استفانوس مقدس و قره کلیسا، زنگ بزرگ و در خاتم کلیسا.

موزه سفال یا موزه زنده سفال یکی از موزه‌های تبریز است که در محل خانه علوی واقع شده است. قدمت این موزه به دوره قاجار و پهلوی برمی‌گردد و چون بانی ساخت آن خوانده‌ی صرافلار بوده است، به همین دلیل گاه خانه صرافلار نیز خوانده می‌شود. این موزه در خیابان شمس تبریزی، روبروی ایستگاه گرو، کوچه صرافلار واقع شده است و پلاک سفالی آن شاید اولین چیزی باشد که در این خانه توجه شما را به خود جلب می‌کند. گفته می‌شود گچبری‌های این خانه زیبا در نوع خود یک شاهکار است. این موزه از این جهت موزه زنده نامیده می‌شود که تمام کارهای سفالگری و جابه‌جایی آن‌ها توسط هنرجویان و اساتید سفالگری در طبقه زیرزمین قابل مشاهده است. سفال‌های مورد استفاده در این موزه به رنگ سفید هستند.

خانه شهریار، که به آن موزه شهریار یا موزه ادبی شهریار نیز گفته می‌شود، یکی از خانه‌ها و موزه‌های تاریخی تبریز در محله تاریخی مقصودیه است که قدمت آن به دوره پهلوی برمی‌گردد. این خانه از این جهت اهمیت ویژه‌ای دارد که شاعر بزرگ، شهریار، حدود ۲۰ سال عمر پایانی خود را در این خانه سپری کرده است. این خانه ۲۵۰ متر مساحت داشته و در دو طبقه ساخته شده است و مالکیت آن هم‌اکنون (از سال ۱۳۶۷) تحت تملک و اختیار شهرداری است. اشیای داخل این موزه قدیمی را لوازم شخصی شهریار مانند کتاب‌ها، دست‌خط‌ها، هدایا و یادگاری‌ها، و لوازم زندگی روزمره شهریار تشکیل می‌دهد. طبقه زیرزمین نیز به استراحت‌گاه بازدیدکنندگان و همچنین عکس‌های شهریار اختصاص یافته است. دو شیء خاص در این خانه وجود دارد: سه‌تار معروف شهریار مزین به خط نستعلیق و ساعتی چپ‌گرد که نمادی است برای بازگشت به گذشته و دیدار دوباره با استاد. حفاظت از این خانه طوری انجام شده است که همه‌چیز از زمان حیات شهریار دست‌نخورده باقی بماند و بازدید از اکثر قسمت‌ها تنها از پشت شیشه امکان‌پذیر است. در قسمت حیاط این موزه و خانه قدیمی و زیبا نیز مجسمه‌ای از شهریار واقع شده است. بازدید از این خانه حس خاطرات و زندگی خوش قدیمی را در انسان القاء می‌کند.

در پی نمایشگاهی در سال‌های ۱۳۰۶ و ۱۰۳ در کتابخانه تربیت تبریز از سکه‌های تاریخی، طرح تأسیس موزه آذربایجان در آن زمان مطرح شد که امروزه موزه آذربایجان با ۲۴۰۰ متر مربع مساحت، به یکی از موزه‌های مهم تبریز و ایران بدل شده است. موزه آذربایجان، پس از موزه ملی ایران، دومین موزه باستان‌شناسی ایران است که آثار تاریخی از دوران اسلام و پیش از اسلام در آن قابل بازدید است. آندره گدار، یک باستان‌شناسان فرانسوی، نقشه بنای موزه آذربایجان را با الهام از معماری محلی تهیه کرده و اسماعیل دیباج، در آن زمان رئیس اداره فرهنگ تبریز، آن را ترسیم کرده است. ورودی موزه آذربایجان به صورت پلکان سنگی است با درب چوبی بزرگ، با دو قوچ سنگی و زیبا میزبان بازدیدکنندگان است. این موزه از سه طبقه و سه سالن مجزا تشکیل شده است: طبقه همکف، که بیشتر آثار پیش از اسلام و حتی پیش از تاریخ به چشم می‌خورد، از جمله سفال‌های تپه اسماعیل آباد با ۷ هزار سال قدمت، طبقه زیرزمین، که بیشتر به مجسمه‌ها و سنگ‌نگاره‌ها تخصیص یافته است، به ویژه سده بیستم، و طبقه اول که شامل آثار مربوط به سده چهارم هجری قمری و شهری نیشابور می‌شود. همچنین این موزه دارای یک حیاط زیبا و پر از اشیای سنگی زیباست.

 خانه مشروطه تبریز که به آن همچنین موزه مشروطه یا خانه کوزه‌کنانی نیز گفته می‌شود، یکی دیگر از بسیار خانه‌های تاریخی و دیدنی شهر تبریز است. خانه مشروطه تبریز که در محل خانه کوزه کنانی واقع شده است یکی از پر افتخارترین خانه‌های شهر به شمار می‌رود که قدمت آن به حدود ۱۵۰ سال پیش برمی‌گردد و همانطور که از نامش پیداست رنگ و بوی مشروطه به خود گرفته است. از جمله موارد دیدنی در این خانه تاریخی مجسمه‌ها، عکس‌ها، تندیس‌ها و اسناد تاریخی است که گواهی است بر تلاش مردم ایران برای رسیدن به مشروطیت. خانه مشروطه در بافت قدیمی شهر تبریز و غرب بازار تبریز روبروی مسجد جامع واقع شده است.

خانه امیرنظام گروسی که یکی دیگر از خانه‌های تاریخی تبریز است که مانند بسیاری از آن‌ها به موزه تبدیل شده است، موزه قاجار تبریز. موزه قاجار، همانطور که از نامش نیز پیداست به دوره قاجار و عهد ناصرالدین شاه برمی‌گردد و یکی از موزه‌های موضوعی و تخصصی مربوط به دوره قاجار و ابزار، لوازم و آثار مربوط به این دوره است. از جمله مهم‌ترین آثار به نمایش در آمده در این موزه آثار بافته، چینی آلات، آبگینه، سکه، ابزار موسیقی، خاتم و ابزارهای فلزات دوره قاجار است. موزه قاجار در محله ششگلان تبریز واقع شده است و گفته می‌شود روزهای دوشنبه تعطیل بوده و امکان بازدید از آن وجود ندارد.

موزه سنجش با بیش از ۱۶۰ سال قدمت یکی دیگر از هشت موزه مهم شهر تبریز است. این موزه در داخل فضای خانه سلماسی از دوران قاجار واقع شده است. موزه سنجش، تنها موزه‌ی سنجش موجود در کشور ایران است. گفته می‌شود ساخت این خانه به دست خانواده حیدرزاده انجام شده و بعدها به دست خانواده سلماسی، که در آن دوران از تاجرهای سرشناس تبریزی بودند، تکمیل و به وضع امروزی بدل شد. در این موزه زیبا که در اولین ورود شما را شگفت زده خواهد کرد، انواع ابزارهای وزن‌کنی به نمایش گذاشته شده‌اند که نام موزه سنجش نیز از همینجا نشأت می‌گیرد.

میدان ساعت تبریز یکی از قدیمی‌ترین میدان‌های شهر تبریز بوده و در میان مردم محلی به نام ساعات قاباغی یا ساحات قاباغی (جلوی ساعت) معروف است. عمارت شهرداری تبریز در مرکزی‌ترین نقطه شهر در تقاطع خیابان‌های ارتش و امام خمینی قرار دارد. در این میدان مهمِ شهر تبریز، عمارت شهرداری تبریز با ارتفاع ۳۰٫۵ متر بنانهاده شده و یک ساعت بزرگ چهار صفحه‌ای بر روی آن نصب شده است و نام میدان ساعت یا ساعات قاباغی از همینجا نشأت می‌گیرد. امروزه میدان ساعت به یکی از بناهای دیدنی و زیبای استان آذربایجان شرقی تبدیل شده و اولین موزه تاریخ شهرداری ایران در اینجا تأسیس شده است.