کلیساهای تاریخی تبریز
در طول تاریخ مذهب‌ها و دین‌های مختلفی در شهر تبریز و سرتاسر ایران زندگی کرده‌اند و می‌کنند. مردم ایران و آذربایجان همواره در طول تاریخ نیز به مذاهب و ادیان مختلف احترام گذشته‌اند. هریک از این ادیان و مذاهب مختلف در گذر زمان نقش بسزایی در تاریخ کشور و شهر تبریز داشته‌اند و یادگارهای ارزشمندی از خود به جای گذاشته‌اند. یکی از این یادگارها و مکان‌های ارزشمندی متعلق به مسیحیان و ارمنی‌های تبریز است کلیساهای تاریخی تبریز هستند که برخی از آن‌ها تا به امروز پابرجا و فعال باقی مانده‌اند. نکته جالب اینکه هرچه در کشور به سمت شمال و شمال غربی حرکت می‌کنیم تعداد کلیساها افزایش پیدا می‌کند و دو استان آذربایجان شرقی و غربی بیشترین سهم کلیساهای تاریخی را در میان شهرهای دیگر در کشور دارد.
کلیساهای تاریخی تبریز همگی یادگار ادیان و مذاهب و گذشتگان ما هستند و حفظ ارزش‌ها و زیبایی این بناها از اهمیت خاصی برخوردار است. البته ناگفته نماند که با اینکه این کلیساها همگی یک جاذبه گردشگری محسوب می‌شوند، اما بازدید از بسیاری از آن‌ها که در داخل محدوده شهر تبریز واقع شده‌اند برای غیرمسیحیان و غیر ارمنیان امکانپذیر نبوده و نیازمند اخذ مجوز است. با این حال در این صفحه به صورت جامع فهرستی از کلیساهای تاریخی تبریز جمع‌آوری و ارائه شده است.
در ادامه به صورت مختصر این کلیساها معرفی شده‌اند.
کلیسای مریم مقدس
کلیسای مریم مقدس بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین کلیسای تاریخی تبریز است. اکثر مراسم‌های ملی و مذهبی کلیسای حواری ارمنی در این کلیسا برگزار می‌شوند. این کلیسا در انتهای خیابان شریعتی، نبش میدان نماز واقع شده است. قدمت ساختمان کلیسای مریم مقدس به سال‌های 879 الی 979 شمسی برمی‌گردد و قدمت معماری آن سده هفتم هجری تخمین زده می‌شود. البته این کلیسا یکبار پس از زمین‌لرزه سال 1158 تبریز در سال 1161 به سبک دوران صفویه با استفاده از مصالح و پلان باقی مانده در مکان فعلی بازسازی شده است. جالب است بدانید که اولین چاپخانه تبریز در حیاط این کلیسا ساخته شده است. در کل معماری این کلیسا تا قبل از بازسازی با دیوارها و ستون‌های سنگی و آجری، و طاق‌های اجری به سبک معماری ارمنی منسوب است.
کلیسای سرکیس مقدس
کلیسای سرکیس مقدس یکی از کلیساهای تاریخی تبریز تبریز بوده که مانند اکثر کلیساهای تاریخی در مرکزیت شهر تبریز و در خیابان شریعتی جنوبی، کوچه بارون آواک واقع شده است. این کلیسا در واقع به یاد کلیسای سرکیس آذرشهر ساخته شده است. این کلیسا در سال ۱۸۲۱ توسط پطروسیان در محل فعلی ساخته شده و در سال ۱۸۴۵ مجدداً تجدید بنا شده و به سبک ارمنی معماری شده است. بنای این کلیسا، مانند اکثر کلیساهای جهان به شکل سلیب ساخته شده است که در کل سه درب از طرف شمال، شرق و جنوب دارد. در ورودی شرقی کلیسا قبری منسوب به هاکوپ قاراپتیان، یک کشیش، وجود دارد.
کلیسای کاتولیک‌ها
کلیسای کاتولیک‌ها یکی از کلیساهای تاریخی تبریز است که احداث آن به سال ۱۲۹۱ شمسی (دوره قاجار) بر می‌گردد. این کلیسا که یکی از بزرگ‌ترین کلیساهای ایران به شمار می‌رود متعلق به مسیحیان کاتولیک ایرانی است. این بنای مستطیل شکل آجری بوده و ابعاد آن ۳۰ متر در ۱۵ متر است. یکی از نماهای زیبای این کلیسا ناقوس آن است که بر بالای بالکن کوچکی واقع شده است. البته یکی از کاربردهای این کلیسا این بود که مراسم‌ها و جشن‌های مختلفی در آن برگزار می‌شد. هزینه‌ی ساخت این کلیسا را یک مرد ثروتمند فرانسوی به نام اوژن بوره پرداخت کرده و شیوه ساخت آن به صورت گوتیک است. این کلیسا همچنین با نام عذرای توانا و ذرای مقدس نیز شناخته می‌شود که در محله قدیمی میارمیار واقع شده است.
کلیسای شوغاگات مقدس
کلیسای شوغات مقدس یکی دیگر از کلیساهای تاریخی تبریز است که به آن کلیسای سورپ شوغات نیز گفته می‌شود. این کلیسا به کلیسای حواری ارمنی متعلق بوده و در انتخای خیابان شریعتی، جنب دانشکده معماری واقع شده است. در کنار این کلیسا که شهرت آن بیشتر به آن است، گورستان ارامنه تبریز واقع شده است. بانی ساخت کلیسای شوغاگات مقدس مدیر کارخانه چرم سازی، سیمون منوچهریان است. شوغاگات مقدس یکی از راهبه‌های مقدس مسیحی است که بانی ساخت آن برای یادبود مادر خود این نام را برای کلیسا انتخاب کرده است. گورستان ارامنه نیز در ابتدای خیابان ارامنه متعلق به ارمنی‌ها و دفن متوفیان آن‌هاست.
